Zuid Amerika

Calama, vrijdag 16 juli
Het is nu 8.00u in de ochtend. Typen gaat lastig wegens stijve vingers van de kou. Dat komt omdat het vannacht 10gr vroor en deze (ontbijt-)ruimte niet is verwarmd. Iedereen onbijt hier met een dikke jas aan. Dat geldt niet voor mij want de de bagage is niet meegekomen. Daarom zit ik hier in mijn zomerkleren met een regenjack er overheen. De start op Schiphol verliep moeizaam. We vertrokken een paar uur te laat vanwege het noodweer. Het werd zelfs twijfelachtig of we in Madrid de vlucht naar Santiago zouden halen. Uiteindelijk is dat op het nippertje gelukt. De doorgaande vlucht had vertraging. Mogelijk omdat ze op ons moesten wachten want behalve wij waren er nog 25 mensen die door moesten. Toen we hijgend bij de gate arriveerden mochten we er aanvankelijk niet door. Omdat we niet zonder bagage aan boord mochten. Uiteindelijk was dat in orde (dachten wij). Dat gold overigens niet voor groep van 35 jongeren die via Lima naar Santa Cruz moesten om daar woningen te bouwen voor onderwijzers (ik zag onder andere een troffel in hun bagage). Hun vliegtuig was al weg maar ze leken er niet zo onder te lijden. Het missen van een aansluiting heeft nogal wat consequenties: je moet een volle dag wachten omdat er vanaf Madrid alleen ´s nachts naar Zud Amerika wordt gevlogen. Maar goed, ´s ochtends om 8 uur kwamen we in Santiago aan. daarna zijn we de stad ingegaan om wat te eten en rond te wandelen. Onder andere een demonstratie gezien van ambtenaren. Die dreigen ontslagen te worden. Omdat de termijn van Bachelet (die het goed deed) was verlopen zijn er onlangs nieuwe verkiezingen geweest en een meerderheid heeft nu gekozen voor een populist/multimiljardair die kennelijk vindt dat het nu allemaal eens goed moet.... Waar kennen we dit van? Maar goed, bij het opnieuw inchecken voor de doorreis naar Calama bleek dat er wat mis was met de bagage, die kon niet nog mee want ik moest die eerst ophalen bij de douane. Die was er niet. Dat werd een heel gedoe zonder resultaat. Het enige wat men kon doen was een boodschap achterlaten, wij vertrokken balend naar Calama. Daar was iemand die wel adequaat kon helpen. Die constateerde dat alles nog in Madrid lag en vannacht zou meekomen en morgenmiddag, vandaag dus, in het hotel zou worden bezorgd. daarom heb ik het nu ijskoud, Annelies gelukkig minder, die heeft een dikkere jas. De slaapkamer had gelukkig wel een beetje verwarming. We hebben nog wat tv gekeken. daar was een anti-homohuwelijk demonstratie, geregisseerd door de RK kerk. Men droeg borden mee waarop stond dat kinderen recht hebben op op een normale vader. Straks worden we opgehaald om naar San Pedro de Atacama gebracht te worden. Een woestijnrit van 100 km ongeveer.

San Pedro de Atacama, zaterdag, 17 juli
Ik was weer aan het typen en toen viel de stroom weer uit.De computer draait nu op een aggregaat.
Gisteren gearriveerd in hotel Tambillo.
Het was een dik uur rijden hier naar toe en we hadden een zandstorm. Dat betekent hier dat sommige excursies niet kunnen doorgaan en dat het licht voortdurend uitvalt dus ook de computers en erger nog, de geldautomaten. Als er weer stroom is dan doen ze het niet nog meteen omdat alles gereset moet worden maar voor die tijd valt het licht weer uit..... Dus ik kan steeds niet pinnen net als alle door stofwolken lopende toeristen, sommigen zitten uren voor een geldautomaat te wachten maar ik heb gelukkig nog dollars. San Pedro de Atacama is een typisch woestijndorp, ongeveer 5000 inwoners met een veelvoud aan backpackers en andere toeristen. Die liepen gisteren de hele dag door het dorp in jassen, capuchons en doeken voor de mond door de stofwolken. Het schijnt hier prachtig te zijn, als je wat kunt zien.
De bagage: gisteravond tegen middernacht bezorgd. Een paar uur later omdat het viegveld in Calama af en toe werd gesloten vanwege de zandstormen. Maar we hebben nu weer betere kleren en stinken niet meer zo. De hotelkamer was trouwens, behalve een paar uurtjes in de avond, niet verwarmd en het stof waaide onder de deur door. Vanochtend koud (weer ontbijten met een jas aan) met een stralende zon en uitzicht op de bergen. Dat genot is nu weer voorbij want opeens begon het feest weer. Zo´n storm komt een paar dagen per maand voor.

Zondag 18 juli
Het foto´s oploaden lukt nog niet. Krijg een melding dat de bestanden ongeldig zijn. Als iemand een tip heeft...Co of René?
De zandstorm is gaan liggen.Dat betekent dat het weer een stuk aangenamer is.

Vanochtend zijn we met een bus op pad gegaan, met meer Nederlanders via reisorganisatie Djoser. Om 9.00u vertrokken en zoutvlakten, meren en dorpjes bezocht. Ontbijt en lunch was inbegrepen. Het ontbijt hadden we bij de zoutvlakte in de openlucht en bij -10. De lunch op een andere plaats, aan een meer bij een snijdende harde winden opeen hoogte van 4000 meter. Het klinkt allemaal vreselijk maar het was genieten van een bizar en indrukwekkend landschap.En dat is dan toch hetgeen je vasthoudt. De rest hoort er gewoon bij. Morgenochtend gaan we weer op pad: om 4.00u vertrekken we naar de Tatio geyser. het is daar -15 dus ik heb nog een extra das gekocht. We moesten zwemkleding meenemem omdat we in een warmwaterbron gaan zwemmen. We zijn benieuwd.

19 juli
Foto´s plaatsen lukt nu, maar het kost wel veel tijd hier. Morgen vertrekken we naar Salta (Argentinië), een busreis van 13 uur. Ik ga daar meer foto´s plaatsen.
Vanochtend naar de El Tatio geysers geweest. Om vier uur vertrokken en bij aankomst buiten ontbeten, inclusief plakjes tomaat en komkommer, bij -16gr, ijskoud dus maar niet te missen. We konden onze handen warmen aan de warme luchtstromen die uit allerlei gaten uit de grond kwamen. Vervolgens naar een riviertje mat heet water gegaan en waarin we een tijdlang ingelegen hebben om ons op te warmen. Wel bijzonder als je bij het er uit stappen moet oppassen om niet uit te glijden over het ijs. Later op de dag naar de ´Valle de Luna´ geweest en daar naar de ondergaande zon te kijken met nog 500 anderen.
Deze avond gegeten in een restaurant met een echt plafond. Dat had ik nog niet gemeld, maar de meeste restaurants hebben rietmatten als dak. Prima om de zon tegen te houden maar het wordt er niet warm als het nodig is.

20 juli
Per bus vertrokken naar Salta. Een prachtige rit van 11 uren over de Andes. Maximale hoogte 4700 mtr. maar omdat we alleen maar behoefden te zitten viel dat mee (bij de geyser moest iemand wat extra zuurstof). Intussen hebben we ook gehoord dat de situatie in san Pedro de Atacama nogal uitzonderlijk was: de zwaarste zandstorm sinds 15 jaar en de koudste plaats van Chili tijdens de afgelopen dagen.
Salta is een erg gezellige stad overigens, ondanks dat het winter is (overdag is het aangenaam maar ´s nachts is het koud) is het druk in het centrum en de restaurants hebben een normaal plafond (in tegenstelling tot San Pedro waar de daken uit riet bestaan en je met dikke kleren aan zat te eten bij -8).

21 juli
De huurauto afgehaald midden in de stad (met een automaat, en dat ben ik niet gewend). Druk verkeer en iedereen had voorrang behalve ik maar we zijn heelhuids de stad uitgekomen na anderhalf uur rondrijden en drie keer vragen en toen werd het echt leuk. We zijn naar Purmamarca gegaan. Moeilijk te beschrijven, dat gaat beter met foto´s. Die probeer ik er nog op te zetten. Het hotel heeft een visie mbt ´maatschappelijk verantwoord ondernemen´.

22 juli
In en rond Purmamarca doorgebracht:
prachtige omgeving met veelkleurige rotsformaties.

23 juli
Weer naar Salta. We hebben bustickets gekocht naar La Quiaca, aan de grens met Bolivia. Er is geen rechtstreekse verbinding met Tarija. Dat betekent dat we tot de grens komen. Daar een paar honderd meter moeten lopen met de spullen om de grens over te gaan, naar Villazón, en dan moeten zien hoe we daar weer door kunnen naar Tarija. we zijn benieuwd.

24 juli
Vertrokken vanuit Salta naar Cachi. Een rit van 140 km, grotendeels door een berglandschap over een ongeplaveide weg met stof, water en ijsplakkaten. Cachi is een leuk dorp. s Avonds gingen we eten in een gelegenheid met muziek. Dat liep anders dan gedacht. Bij de deur stonden een paar prachtig aangeklede meisjes en jongens in danskleding en er was ook iemand die zong. Die begon met te vragen waar iedereen vandaan kwam. Voor ons extra applaus natuurlijk en ik voelde al een lichte dreiging op me afkomen. Na een tijdje bleek dat we ook moesten dansen. Ik ook dus. Ik werd door zo'n schattig kind van mijn stoel geplukt. En het werd dus een ramp. Ik begreep totaal niet hoe ik moest bewegen en het kind bleef er bijna in. Veel hilariteit en luid applaus. En dat twee keer. Toen ik later de meer professionele mensen zag bemerkte ik dat het iets met verleiding te maken had (dat hebben de meeste dansen uiteraard). Ik kreeg de bijnaam El pulpo, vanwege mijn armbewegingen denk ik. Annelies hoefde niet,lachte zich rot en maakte foto's.

25 juli
Van Cachi naar Cafayate. 155 km bergen en stof. Weer over een ongeplaveide weg. De bagage in de kofferbak zat ook vol stof en wij zelf ook.
Maar ze hebben daar gelukkig prima wijn. Morgen weer naar Salta.

28 juli
We zitten nu in Tarija (Bolivia) Eergisteren zijn we van Cafayate weer naar Salta gereisd. We hebben daar lang overgedaan. Vaak gestopt, het landschap lijkt op dat van Amerika, voor zover ik het van de plaatjes ken. Onderweg nog gepraat met een souvenirverkoper. Hij vertelde dat hij in de tijd van het Videla regime als politiek vluchteling in belgië en Nederland is geweest en met zijn gitaar de kost verdiende. Hij vertelde ook dat de dreiging er nog is. Onlangs is een getuige spoorloos verdwenen, een man van 70 jaar.

Gisterochtend om 7.00u per bus vertrokken naar La Quiaca aan de grens met Bolivia. Een rit van bijna zeven uren. De grens wordt daar gevormd door een rivier. Je komt vervolgens in Villazon. Dus met onze handel de brug over lopen, weer formulieren, achterkant vergeten in te vullen enz. en daarna stonden we in Villazon, veel herrie, straathandel, wisselkantoren enz en de klok een uur terug. De bus naar Tarija zou om 20.00u vertrekken. Dat betekende uren wachten in een onaangename plaats (Daan weet ervan) en pas in de nacht om 4.00u aankomen in Tarija. We hebben ons door een taxischaffeur laten overhalen om ons door hem te laten brengen, voor 100 dollar. Dat leek ons duur maar bij nader inzien valt dat erg mee. De chauffeur organiseerde eerst nog een extra reservewiel. Het werd een rit van 5 uren door de bergen, over een ongeplaveide slingerweg. Alleen stof en stenen, afgronden, geen wegmarkeringen en aardedonker en regelmatig een dikke vrachtauto als tegenligger of om in te halen. Onderweg stonden we nog een uur stil omdat er een groot gat in de weg moest worden gedicht. Sommigen stonden er trouwens al langer. Iedereen blijkt dat doodgewoon te vinden en met wat kletsen kom je de tijd wel door. Om 10u 's avonds waren we in het hotel, een dag te vroeg maar dat bleek geen probleem. de chauffeur ging wee terug, weer een rit van vijf uur.... Goede fooi gegeven kennelijk, hij bedankte me met twee handen.
Ik verwacht nu iemand van Plan om te bespreken wat we gaan doen.


30 juli
En dat ging anders dan we hadden verwacht.
We gaan tot vrijdag op pad en slapen onderweg in dorpjes.
We moesten dus onmiddellijk in actie komen, hotel voor twee nachten afzeggen en schoolmateriaal kopen van het geld dat we van iemand hadden meegekregen, water kopen enz.
We hebben vier uren gereden, tot het donker werd, deels over een tolweg (we moesten wel door een riviertje overigens). Omdat in het donker rijden daar relatief gevaarlijk is bleven we slapen in een dorp, Camarga.
We moesten daar nog even naar een apothek/drogist, pharmácia noemen ze dat daar, om wat te kopen, in plaats van een dropje kreeg ik drie vitamine C pillen bij het afrekenen. Ik heb gevraagd of ik er slecht uit zag, maar dat vonden ze ook weer niet. Blijkt daar gewoonte te zijn. Je kunt er vrijwel alles krijgen waarvoor je hier eerst naar de dokter zou gaan. Je kunt pillen per stuk kopen, de strip wordt dan keurig doorgeknipt. Je hoeft ook nooit meer dan 300 meter te lopem om zo´n winkel te vinden. Het lijkt Spanje wel.
De dag erop het ´veld´ in en twee gezinnen bezocht. De eerste (Noemi) ging erg leuk, wel een arm gezin, maar ook grotere kinderen met onderwijs, aardige ouders. Ze hebben naast hun werk op het land een klein buurtwinkeltje.
Het tweede (Delfina) was ronduit schokkend, onbeschrijfelijke, extreme armoede. Een moeder met drie kleine kinderen in een hok van adobe zonder electriciteit, slapend op één matras, met nog een kind dat op dat moment een uur verder op school zat, Mooie, vrolijke kinderen onder het vuil, de twee meisjes alleen een jurkje met niets eronder. De koe gaf geen melk op dat moment, die melk verkoopt ze soms ook om wat anders te kunnen kopen. Vader is dagloner, werkt in een ander dorp, als hij werkt heeft verdient hij drie Euro per dag.
Het menu bestaat vrijwel uitsluitend gekookte mais soms met wat ei als een kip wat heeft gelegd. Het werd helemaal erg toen ook wat van hun eten kregen. Dat is de gewooonte daar en je kunt er niet onder uit.
Je weet dat het bestaat en heb wel het een en ander gezien maar ik had nooit zoiets ergs bezocht. Het feit dat ze intelligent zijn geeft overigens wel wat hoop voor de toekomst. We zijn ineens niet meer met het prachtige landschap bezig.
Morgen gaan we naar Gustavo, sponsorkind van Daan. Schijnt ook zoiets te zijn.
We krijgen veel uitleg. Duidelijk is dat ze met een enorme klus bezig zijn. (drie jaar geleden zijn ze er mee gestart). Het water is niet schoon, aan onderwijs moet veel gebeuren, gezondheidszorg is moeilijk bereikbaar en slecht uitgerust. Gemotiveerde mensen met te weinig middelen. De spullen die we meebrachten waren zeer welkom. We hadden ook springtouwen. Annelies heeft het eerst voorgedaan en ze dwong diep respect af. Een foto volgt nog.
Een van de klussen waarmee Plan bezig is, is het bewerken van de overheid. Wat er nodig is gaat de financiele draagkracht van de organisatie ver te boven.
We hebben die avond overnacht in een gebouw van Plan waar ze ook een bezoekerskamer hebben. Ik heb weinig geslapen en veel liggen piekeren.De ochtend erop was de watervoorziening een tijdje uitgevallen,maar we poetsen onze tanden toch met flessenwater.
Morgenochtend verder.

31 juli
Gisterochtend ontbeten in het Plan gebouwtje. Dan naar Gustavo (´adoptiekind´ van Daan). Weer een dik uur hotsen. De jeep werd geparkeerd in een rivierbedding en daarna een kwartier klimmen (gisteren werd ons voorzichtig gevraagd of dat te doen was voor ons). De situatie was daar duidelijk minder precair dan bij Delfina. De moeder was er niet omdat ze werkte in Bermejo, aan de Argentijnse grens maar Gustavo werd verzorgd door oma, er was een oom en een paar nichtjes. Met de oom was het goed communiceren, prima man die de zaak daar draagt. Gustavo en de nichtjes waren verlegen en nieuwsgierig. We hebben foto´s laten zien en er een gegeven van Daan en Nienke. Met behulp van kaarten uitgelegd met waar Nederland ligt, hoe groot het is.
Wat ook bleek was hoeveel hoeveel waarde er wordt gehecht aan kaarten sturen, meer dan aan brieven. Voor ons wat lastig te begrijpen. Je maakt je bijdrage maandelijks over, dat gaat automatisch dus daar denk je niet zo bij na en daar willen ze graag kaarten. En als er dan iemand van vlees en bloed achter blijkt te zitten....
Ik verwacht dadelijk weer iemand van Plan. En probeer vanmiddag verder te gaan met dit verhaal. Vanavond om 18.00 vertrekken we naar Paraguay. Dat gaat 23 uur duren, als er niets tegen zit. Vannacht om half drie een overstap.
Ik kan weer verder:
Het laatste ondereel van die dag was een bezoek aan een ziekenhuisje in Camarga, een plaats met een ziekenhuis categorie 2 (hangt af van het aantal specialismen, zij hebben er vier).
Het bezoek werd ingelast omdat er spullen waren aangekomen van Plan. Spullen die moesten worden verdeeld onder de kleinere ziekenhuisjes in de regio. De directrice kwam op ons af, het hoofd van de medische dienst, en een gynecoloog. Vol trots lieten ze het materiaal zien. En wat zagen we?
Volkomen basale dingen: radiatorkacheltjes want ze hebben daar nog geen verwarming, weegschalen voor babies en voor volwassenen,lichaamslengte meters, glucosetester, nog een apparaat om bloedarmoede te diagnosticeren. Volkomen basale dingen dus. Ik schrok er van, hebben ze dat dan nog niet? We werden bedankt alsof we dat persoonlijk hadden betaald (Het ziekenhuis heeft overigens één computer) We zijn vervolgens meegetroond naar een zaaltje waar een cursus werd gegeven aan een groep mensen uit de omliggende dorpen. Hun werd verteld waar we vandaan kwamen. De directice nam halfhuilend afscheid van ons met zoenen.
Ook weer zoiets. Je bijdrage wordt maandelijk automatisch afgeschreven van de bank, zonder dat je dat in de gaten hebt. Je let er alleen op bij het invullen van het belastingformulier en dan krijgt je dit hier...
Het legt ook wel een last op je: of je alsjeblief wil vertellen hoe het hier gaat.... Ze beseffen daar terdege waarvan ze afhankelijk zijn.
Wat algemene informatie over de regio: naar achatting 50% van de bewoners van deze streek leeft zo ongeveer op het extreme armoedeniveau van Delfina, ver onder het gemiddelde Boliviaanse niveau, dat toch ook erg laag is (20%)De dorpen liggen verspreid in een groot gebied, een vijfde van Nederland schat ik, met gevaarlijke ongeplaveide wegen. Medische voorzieningen zijn niet of moeilijk bereikbaar en ze hebben geen spullen.
In september start een project met als uitgangspunt dat de zorg naar de mensen toe moet. De enige manier om er grip op te krijgen.
Een aantal mensen per dorp wordt opgeleid om basale dingen te kunnen doen (die zaten in dat zaaltje), groei van kinderen meten, hygiene voorlichting geven e.d. Daarna komen de verpleegkundigen waarvan er niet genoeg zijn, vervolgens de artsen, waarvan er ook niet genoeg zijn overigens.
Een ander probleem waardoor ontwikkeling ook stagneert is de man/verhouding. Gustavo wil een landbouwopleiding of zoiets, een nichtje wil ´pastora´, herderin, worden. Daar gaat ze gewoon al van uit.

En dan vandaag naar Juan ons ex-sponsorkind.
Juan heeft zijn militaire dienst er op zitten, volgt landbouwonderwijs en helpt zijn vader in de timmerwerkplaats.
Vader heeft een andere, veel jongere, vrouw (de vorige was weggelopen) en is aan een tweede leg begonnen. Hij heeft nu een kind van drie jaar.
Milenka heeft een mooie baby van drie maanden die alleen naar mij lachte, waarom weet ik ook niet.
Ana Maria was er ook, studeert toerisme op de universiteit in Tarija (ze heeft daar geen computer). Als je er niet bij bent gebeurt hier van alles.
De mensen waren erg hartelijk. Vroegen ook hoe het met ons ging, met mijn pols, naar Daan enz. Napratend over de periode dat de wijk ook in een project van Plan zat gaf men aan dat er winst is geboekt.

Voor diegen die reageren: geef even jullie e-mailadres erbij, anders kan ik niet reageren..

1 augustus
We zijn zojuist gearriveerd in Asunción.
Nog even over het bezoek aan Juan:
Hij vroeg nog of ik van dieren hield. Ik: dat wel maar ik heb ze niet in huis. Even later kwam hij aan met een geprepareerd vel van een boskat of zoiets. Hij heeft duidelijk een ander idee bij dierenliefde dan ik. Ik heb het niet aanvaard en had daar ook een hard argument voor: geen gedonder bij de douane. Ik vind het wel vervelend, de bedoeling was erg goed.
Dan de reis naar Asunción.
Om 18.00u = op tijd, vertrokken. Annelies wilde er eerst niet in, maar ze had geen keus. Het was een oude bus met rijen popnagels aan de buitenkant. De chauffeur had een cowboyhoed op en een bolle wang gevuld met cocabladeren. Daarbij het rijden in het aardedonker over een bergweg vol stof,stenen, afgronden en vrachtauto´s en alle ingredienten voor een wildwestrit waren er.
Maar het viel gelukkig erg mee al blijft het nog steeds wat spectaculair.
´s Nachts om twee uur waren we in Villamont. daar moesten we overstappen op een bus van Santa Cruz kwam om in Asunción te komen. Er zou iemand ons komen opzoeken, maar die zag ik niet en ik had wel een telefoonnummer maar geen telefoon. Ik heb het daarom maar een taxichauffeur gevraagd en die zette ons op een hoek ergens af. Gelukkig stond er al een Boliviaans gezin dat ook mee moest anders sta je daar maar te twijfelen of je wel op de goede plek staat.
De tijd waarop de bus zou komen was niet duidelijk. op onze briefjes stonden verschillende tijden. Uiteindelijk konden we tegen half vijf weg.
We zouden om zes uur ´s avonds in Asunción aankomen maar het werd tien uur. Veel vertraging en veel stempels. Anderhalf uur oponthoud bij de douane, een heel drugsteam met snuffelhonden, alles moest open. Sommigen werden zelfs gefouilleerd. Ik ben blij dat ik dat beest van Juan niet bij me had. De behandeling was overigens heel correct en vriendelijk en ik kon gewoon met ze praten. Heb ze ook nog foto´s laten zien die in mijn tas zaten. Maar ze bleven nauwkeurig doorzoeken. Vlak voor Asunción stonden we weer een half uur en er kwamen een paar politiemensen de bus in, kennelijk op zoek naar iets. Maar goed, een rit van 28 uur door de Gran Chaco, lange rechte wegen met soms meer dan 100km zonder bocht. Een nieuwe beleving weer, maar we zijn blij dat we weer in een hotel zitten. Morgenochtend nemen we contact op met Plan Paraguay. Als het programma duidelijk is kunnen we kijken wat we daarna gaan doen 2 augustus Vanochtend naar het kantoor van Plan Paraguay gewandeld en kennisgemaakt. Ook hier weer enthousiaste mensen. Ze krijgen ongeveer 40 bezoeken per jaar. Vandaag en morgen blijven we in Asunción. Woensdag gaan we naar Sergio, in een dorp in de buurt van Villarrica. Ook naar een school en geven daar een demonstratie touwtjespringen. Vertrek om 6.00u in de ochtend, blijven die nacht daar in een hotel en regelen vandaar uit een bezoek aan de Iguazú watervallen. Vervolgens moeten we geleidelijk aan richting Uruguay en Buenos Aires. De tijd het gaat snel... Vanmiddag hebben we wat rondgewandeld in de stad en daar gegeten. We liepen daar ook tegen een Nederlander aan. Die was daar net om zijn verblijfsvergunning te verlengen. Een absoluut fout type. Hij wil hier blijven gezien de nederlandse regeringsmaffia.... enzovoort, enzovoort. Heb hem gezegd dat hij maar op moest krassen. Hij deugde echt niet. In de stad veel tegenstellingen: prachtige villa´s, dure auto´s, in sommigen parken leven mensen onder lappen plastic, stoken daar vuurtjes, geven kinderen de borst enz. Delfina spookt nog door ons hoofd, aar ook de moeder. Die kinderen waren wel vrolijk maar zij moet iedere dag maar weer die prak mais op tafel zien te krijgen. We zullen dat voorlopig nog wel bij ons houden maar dat is niet vervelend Nog wat info over Culpina en wat andere zaken: Er wonen ongeveer 80.000 mensen. Het is ook de vraag of de cijfers kloppen. Een tijd geleden is Plan begonnen met het laten registreren van kinderen die officieel niet bestaan. De gemiddelde levensverwachting ligt op 51 jaar, 30% haalt de 21 niet, in de gezondheidscentra hebben ze wel kennis, maar geen spullen. De bus naar Asunción: Zoals met alle busreizen in Bolivia gaat het zo: de bus vertrekt op tijd, vervolgens stopppe we even buiten de stad voor controle. Wat er gecontroleerd wordt weet ik niet maar op dat moment komen er mensen, vooral jonge meisjes, de bus in en roepen wat ze te koop hebben, lopen er mee naar achteren en weer terug. Het gaat vooral om eetwaar. Ik heb een netje mandarijnen gekocht. Een vrouw aan de andere kant keek er gretig naar dus heb ik er haar een paar van gegeven. Die nacht dat we buiten op de andere bus moesten wachten: we stonden dus ruim anderhalf uur buiten, maar saai was het niet. Veel muziek uit de cafe´s,ook veel dronken mensen. Ik heb het idee dat het alcoholgebruik fors is. Villamont ligt in een gebied met veel mijnbouw. Verder samen met de vader van het Bolviaanse gezin nog een auto aangeduwd. Herinner me nu ook een lunch op een terras in Tarija, met Ramiro, een medewerker van Plan. Toen we genoeg hadden en er eten overbleef stond er opeens een vrouw achter me die vroeg om de restjes van onze borden. De ober keek zuur in maar Ramiro gaf opdracht om wat mee te geven, hetgeen ook gebeurde. Overigens is het mee naar huis nemen van overgebleven etenswaren niet ongebruikelijk. Warenhuis in Asunción: ik kocht daar een t-shirt van een paar euro. Daar komen drie mensen aan te pas: de verkoopster, die print een bon uit en loopt daarmee en met het T-shirt naar een balie. Ik krijg ook een bon en ga daarmee naar de kassa, daar betaal ik en krijg er nog een bon bij. Die geef ik bij de balie aan een andere dame, vervolgens krijg ik het t-shirt. Inefficientie ten top dus. Je ziet ook veel bewakers, de ene helft van het land bewaakt de andere helft. Een dag later misschien weer andersom omdat ze ook wel eens een vrije dag moeten hebben. Dat zie je bij iedere zaak die iets voorstelt, vooral bij banken. Als je daar binnen ga moet je altijd langs iemand in een soldatenpak die op zijn minst is gewapend met een revolver, meestal met iets veel groters. Het verkeer is in Asunción zeer lawaaierig. Veel oude barrels, soms zonder spatbord maar altijd gedeukt en oud. Als mijn buurman met zoiets de weg op zou gaan zou ik de politie bellen om te melden dat er iets gevaarlijks gebeurt. Probeer er een collage van te maken. 3 augustus Weinig te melden. Ik heb wat typefouten uit bovenstaande teksten gehaald. We zijn nu ook miljonair want ik vanochtend anderhalf miljoen Guarani´s gepind. Koffie gedronken en wat boodschappen gedaan voor morgen in een enorme koophal vol met juweliers en winkels met de bekende dure kledingmerken. Toen ik een foto wilde maken kwam er zo´n bewaker met een pet op naar me toe die me vertelde dat het niet mocht. Ik: waarom niet? Hij: je mag geen foto´s maken van banken en juweliers. Dat werd lastig want je zag bijna niet anders. Maar voor me stond een enorm bed, midden in de hal. En van dat bed, mag dat wel? Hij keek wat glazig maar het mocht dus heb ik nu een foto van dat bed.

Vrijdag 6 augustus,
We zijn in Ciudad del Este beland, in Paraguay aan de grens van Brazilië. Eerdere pogingen om iets te schrijven lukten niet. Zoals al eerder aangegeven hebben de meeste hotels alleen Wifi en dus moet je naar een internetcafé. Als je vervolgens voor iedere aanslag 5 minuten moet wachten dan heb je er snel genoeg van. Maar deze werkt en de toetsen kloppen, je krijgt niet ineens wat anders. Maar de afgelopen dagen: woensdagochtend zijn we om 6.00u opgehaald voor een bezoek aan Sergio, bij Villarrica. Op zich liep dat bezoek goed, aardige spontane mensen maar het had een bijsmaak. De familie woonde achteraf, had nog geen goed water en geen toilet, ze koken onder een dak van stro tussen wat palen maar iedereen was goed gevoed en de kinderen gingen naar school op 3 km lopen. Sergio bleek er een zusje bij te hebben. Ingewikkelde familie want hij heeft ook een oom van één jaar ouder. Maar het was toch leuk. We hebben het budget deels besteed aan een tractatie voor de school die in veel minder deplorabele toestand verkeerde dan die bij Culpina) aldaar en aan schrijfmateriaal. Ze waren daar wel blij mee overigens. Het ging duidelijk om een project (er zijn er veel meer) dat al flink op streek was. Zeer relatieve rijkdom dus in vergelijking met Culpina. maar met voor ons en vooral voor Annelies was dit moeilijk. We zaten met dus Delfina in ons hoofd met haar handjevol mais en dat maakte het lastig om dit leuk te vinden. De overstap van extreem arm naar ´gewoon´ arm is ineens erg groot. Steeds het gevoel van ´als we dat geweten hadden....´ Dan hadden we, met name voor Delfina, haar moeder, broer en zusjes, andere dingen meegenomen. De volgende keer doen we dat dus anders Dat we nog een keer gaan staat wat ons betreft vast Dan de rest: Gisteren per bus uit Villarrica (verblijf aldaar wordt sterk ontraden) vertrokken naar Ciudad del Este, wat je ook rustig kan overslaan, waare het niet dat... De taxichauffeur die ons van het busstation naar het hotel bracht vroeg wat we kwamen doen hier. We hadden twee zaken op onze agenda staan hier: de Iguazú watervallen en de Itaipú dam. Hij bood zich aan voor 80 dollar voor de hele dag en gaf ons zijn nummer. Na wat nadenken hebben we daarin toegestemd. Het scheelde veel tijd en een dag langer hier. Vanochtend werden we opgehaald en zijn op pad gegaan. We hebben de watervallen bezocht vanaf de Braziliaanse kant. Nog nooit zoveeel watermassa´s gezien. De foto´s komen nog en zijn ook te vinden op Google Earth. Daarna naar de Itaipú dam die tot de komst van de Drieklovendam in China de grootste ter wereld was. We hebben dus gezien wat we wilden en vertrekken morgen naar Encarnación. Vandaar weer per bus naar Uruguay. Afhankelijk van de doorreismogelijkheden willen we in Encarnación in de buurt ruines bezoeken van Jezuitenkloosters. In ieder geval willen we volgende woensdagavond in Buenos Aires zijn. Overigens zijn we ook wel toe an wat normaler eten. ´Gewone´ groente is schaars en van die enorme lappen vlees op je bord krijg je ook genoeg. Vegetariërs hebben het slecht hier. Ik heb één keer een vegetarische pizza op het menu zien staan. Morgen verder (als het lukt). Voor Ingrid: zitten er ook tomaten aan die planten? 8 augustus Gistermiddag gearriveerd in Encarnación. Het weer is nu aangenaam. Gistermiddag sloeg het in een uur tijd helemaal om. Van koud en bewolkt tot zonnig en warm. We zitten nu in een hotel met een erg krap uitgevallen kamer. Als je uit bed stapt sta je meteen op je koffer en scheren gaat het beste als je op de wc blijft zitten. Maar die jongen die het runt is aardig en doet zijn best. Verder is dit de eerste pc die gewoon vlot werkt. Wat Encarnación betreft: groot verschil met Ciudad del Este. geen of veel minder rommel door het ontbreken van straathandel. Waarom die er niet is weet ik niet. De straatnamen lijken ook anders. In Ciudad del Este zijn, zoals in veel plaatsen in Zuid Amerika, straatnamen vernoemd naar militairen, hoge uiteraard. Met rang erbij. Andere straatnamen zijn data van bijzondere gebeurtenissen, de Avenida van de 23e mei bijvoorbeeld. Dit verschijnsel heeft toch met dictaturen te maken lijkt me. Dan de Odyssee van gisteravond: We willen naar Uruguay. Iedereen weet waar je dan moet zijn maar als je bij een loket van een vervoerder (die hebben allemaal een loket in een grote bustterminal) staat kan het niet. Dan moet je naar Posadas. Dat ligt aan de overkant van de rivier, in Argentinië. Wij met een bus naar de overkant. Duurde anderhalf uur. Daar bleek dat dit niet rechtstreeks kan. Uiteindelijk bleek dat iemand die me een week geleden vertelde hoe het werkt gelijk had. We hebben dus twee mogelijkheden: onderweg uitstappen bij een grensplaats dicht bij Uruguay. Daar de rivier oversteken en zien hoe je verder komt, of naar Buenos Aires, de veerboot nemen en dan zijn we er meteen. Ik denk dat het het laatste wordt dus dat gaan we vandaag uitzoeken. Maar nog over gisteravond: uiteindelijk zijn we drie uur op pad geweest zonder resultaat. Behalve dan dat we er weer een paar stempels bij hebben in ons paspoort. Ze zijn hier dol op stempelen. Maandag 9 augustus Colonia del Sacramento (Uruguay) Gisteren om 17.30 vertrokken uit Posadas. Een busrit van 14 uur. Deze keer over een uitstekende weg, maar het blijft een flinke ruk. De busterminal (Retiro) van Buenos Aires is de grootste die ik ooit heb gezien. Er worden per uur honderden grote bussen verwerkt uit alle hoeken van het land. Daar tickets gekocht voor de ´Buquebus´(Boekèboes). Een soort enorme speedboot waarmee we in een uur aan de overkant kwamen, na weer een stempel uiteraard. Colonia is een fraai oud stadje vanwaaruit Uruguay min of meer uit is ontstaan. We gaan daar morgen een dag rondlummelen en probeer nog een boek aan de schaffen van een schrijver uit dit land. Wat ons trof was de enorme hoeveelheid dode en stinkende vissen langs de kade en het strand en de zieltogende vissen die zich nog in het water bevinden. Probeer er achter te komen wat er aan de hand is. Woensdag gaan we weer naar BA. 10 augutus vandaag gewandeld en gelummeld in Colonia. Leuk stadje. Een volgende keer huren we een fiets om de omgeving wat te verkennen. We zijn ook nog even in de spoedpoli van een ziekenhuisje geweest. De trottoirs zijn hier nogal ongelijk, zij het minder dan in Paraguay of bijvoorbeeld. Annelies keek even naar een andere man en viel meteen voor hem. Bloed op straat en een snee boven haar oog. Die hebben ze dichtgelijmd. Verder lijkt het mee te vallen en blijft het bij een blauwe plek. Morgenochtend gaan we weer op de ´boekèboes´naar Buenos Aires. 11 augustus Colonia verlaten en naar Buenos Aires gegaan. Dat ging niet zo maar. Bij de douane was ik een papiertje met een stempel kwijt en dat gaf gedoe.Waarschijnlijk per ongeluk weggegooid met een aantal bonnetjes. Dus een nieuw formulier met stempel waarvoor ik extra moest betalen. Met de taxi naar een hotel. Dat had ik geboekt in de wijk San Telmo. De taxichauffer vertelde me dat de wijk tijdens de nacht tegenwoordig gevaarlijk is en wist iets beters. We hebben toch maar ons eigen plan getrokken. Vervolgens weer naar het mooiste café ter wereld: Tortoni. We moesten even wachten omdat het vol was. Op mijn vraag of dat altijd zo was zei de portier dat dit inderdaad meestal het geval is en dat de eigenaren erg tevreden zijn. Daar kregen we een tafeltje naast een beeldengroep van bekende schrijvers. Ik kende alleen Borges. Op een gegeven moment kwam er een mooi, sjiek ogend dametje bij van een jaar of 35. Iemand waarbij in totaal niet het idee had dat die zou moeten werken. Maar je weet natuurlijk maar nooit. Die liet zich met haar vriendin door de kelner op de foto zetten. Ik keek het zo aan en vroeg wat. Vervolgens wilde ze met mij op de foto. Erger dan dansen kan dit niet worden dus ik vond het best en daar stonden we gearmd. Vervolgens kreeg ik een zoen op mijn wang, net toen Annelies van het toilet kwam en de kelner kwam niet meer bij. Daarna kaarten gekocht voor de tangoshow van morgenavond, waarmee we de reis afsluiten. Ik ga er van uit dat ik alleen maar hoef te kijken. 12 augustus Laatste dag. Flinke wandeling gemaakt, naar de wijk La Boca (de Mond) vanwege een monding van een rivier die daar uit komt. Toeristisch element is dat er een paar straten zijn waarvan de huizen met fel gekleurde golfplaten zijn uitgevoerd. Ter afsluiting 's avonds naar de tangovoorstelling in Tortoni. Die was fantastisch. Morgen weer naar huis. 14 augustus Weer thuis. Voorlopig is het weer even genoeg. Ik ga de komende dagen beginnen aan het sorteren van de foto's, ongeveer 1000. Een deel daarvan is te zien op: http://picasaweb.google.com/tonhoffmans